Scilla peruviana
前記事で述べた如く,「分類学の父」と称される★カール・フォン・リンネ(Carl von Linné, 1707~1778)は『植物の種,Species Plantarum』(1753) (冒頭図,左端)では, リンネが学生であったウプサラ大学の植物学の教授を,親子二代にわたって務めたルドベック父子の父親,オラーフ・ルドベック,Olof Rudbeck the Elder, Olaus Rudbeckius,1630 – 1702)の著書 “Reliquiae Rudbeckianae, sive, Camporum Elysiorum. olim ab Olao Rudbeckio patre et filio, - - - ” (Camporum Elysiorum. Camp. elys. 「極楽の野原」)の第一巻(1702)(冒頭図,中央),第二巻(1701)(冒頭図,右端)をそれぞれ Rudb. elys. I, 2 として数多く引用している.
しかし,リンネがオオツルボ(Scilla peruviana)の項で引用したRudb. elys. 第一巻(1702)の37ページには,Hyacinthus indicus bulbosus
stellatus.の名前も絵もなく,イネ科の “Gramen sparteum primum
panicula comosta” 等の名前と絵があるだけだった(前記事冒頭図,左).
ひょっとしてと思い,“Camp. elys.” の第二巻(1701)を調べたところ,この書の37ページには “HYACINTHUS INDICUS Fig: I” として “I. HYACINTHUS
Indicus bulbosus stellatus.” の名で,多くの異名と引用文献と共にオオツルボの絵が掲げられていた(前記事冒頭図,右).
従って,リンネの『Species plantarum,植物の種』のこの項は “Rudb. elys. II. p. 37. f. I.” となるのが正しい.なお,1753版のこの誤りが訂正されているか,1762年の第二版,1764年の第三版を見たが,何れに於ても
“Rudb. elys. I. p. 37. のまゝであった.
リンネの『Species
plantarum,植物の種』には,“Rudb. elys.” が28件引用されているが,一つの種に二件引用されているのが二種あるので,26種への参照文献となっている.そこで,これらの引用にオオツルボと類似の誤りが無いか調べた.
以下,『Species plantarum,植物の種』(1753)のページの順に “Rudb. elys.” が引用されている,リンネの命名した種と,“Rudb.
elys.” での名称,及びその記載されているページと図の番号をしめす.なお,丸番号は添付図の番号に対応する.また赤丸番号には誤記載がある事を示し,正しい引用と図を示す.また,リンネがページ番号を入れなかった種(①)には正しいページ(p. ),及び “*” で示した圖番号(f)不詳の表示のある種(⑩,⑪)には,正しい圖番号(f. )を付した.
その結果,一種(①)にページ数の追加,二種(⑩,⑪)に圖番号の追加,四種(⑫,⑱,⑲,㉑)に巻号の訂正が必要であることが,判明した.
① Anthoxanthum paniculatum. vol.
1, f. 14. ⇒ Vol. 1. p. 40, f. 14.
② Antholyza ringens. vol.
1, p. 237.
③ Bromus arvensis. vol. 1, p. 87 f. 7.
④ Claytonia virginica. vol. 2, p. 139. f. 6.
⑤ Narcissus serotinus. vol. 2, p. 64. f. 8.
⑥ Amaryllis formosissima. vol. 2, p. 89. f. 10.
⑦ Amaryllis sarniensis,v ol. 2, p. 23. f. 14.
⑧ Bulbocodium
vernum. vol. 2, p.
128. f. 2.
⑨ Bulbocodium
serotinum. vol. 2. p. 64. f. 9.
⑩ Allium Ampeloprasum. vol.
2, p. 151. * ⇒ f. 8.
⑪ Allium Scorodoprasum. vol.
2, p. 155. * ⇒ f. 1.
⑫ Allium sphærocephalon.
vol. 1, p. 157. f. 7. ⇒ vol. 2. p. 157. f. 7.
⑬-1
Allium descendens. vol. 2. p. 160. f.
20.
⑬-2
Allium descendens. vol. 2. p. 165. f.
13.
⑭ Allium moschatum. vol. 2, p. 166. f. 14.
⑮ Tulipa
breyniana. vol. 2, p. 134. f. 11.
⑯ Ornithogalum
pyrenaicum. vol. 2, p. 134. f. 3.
⑰ Ornithogalum
pyramidale. vol. 2, p. 134. f. 4.
⑱ Ornithogalum nutans. vol. 1,
p. 137. f. 12. ⇒
vol. 2. p. 137. f. 12.
⑲ Ornithogalum capense. vol.
1, p. 138. f. 14. ⇒
vol. 2. p. 138. f. 14.
⑳ Ornithogalum
canadense. vol. 2, p.
140. f. 7.
㉑ Scilla peruviana. vol. 1, p. 37. f. 1. ⇒ vol. 2.
p. 37. f. 1.
㉒ Scilla
amœna. vol.
2. p. 34. f. 7.
㉓-1
Polianthes tuberosa. vol. 2. p.
39. f. 4.
㉓-2
Polianthes tuberosa. vol. 2. p.
38. f. 2.
㉔ Hyacinthus amethystinus.vol. 2 . p.
27. f. 8.
㉕ Juncus triglumis. vol. 1. p.
103. f. 8.
㉖ Scheuchzeria palustris. vol. 1. p.
110. f. 2.
以下,上記 26 種について,リンネが『植物の種,Species Plantarum』(1753) で記した学名と,彼が参照したルドベック(父)著 “Camp. elys.” (Rudb. elys.) の巻号と付随情報を示し,追加或は訂正の巻号,ページ,圖番号を ⇒ 以降に示した.添付図は 『植物の種,Species Plantarum』(1753) の該当部と “Camp. elys.” (Rudb. elys.) の参照圖で,該当する部分に赤枠を施した.なお,植物図は Plantillustrations.com より転写.
①p. 28Anthoxanthum paniculatum.
Gramen sparteum, panicula flavescente. Rudb. elys. 1. f. 14. ⇒ Rudb. elys. 1. p. 40, f. 14
②p. 37
Antholyza ringens.
Gladiolo æthiopico similis planta
angustifolia. Comm. hort. 1. t. 41. Rudb.
elys. 2. p. 237.
③p. 77
Bromus arvensis.
Festuca avenacea sterilis elatior circa
Upsaliam. Rudb. elys. 1. p. 87. f. 7.
opt.
④p. 204
Claytonia virginica.
Ornithogalo affinis virginiana, flore purpureo pentapetaloide. Pluk. alm. 272. t. 102. f. 3. Rudb. elys. 2. p. 139. f. 6.
⑤p. 290
Narcissus serotinus.
Narcissus albus autumnalis minimus.
Bauh. pin. 51. Rudb. elys. 2. p. 64.
f. 8.
⑥p. 293
Amaryllis formosissima.
Narcissus jacobæus major. Rudb. elys. 2. p. 89. f. 10.
⑦p. 293
Amaryllis sarniensis.
Narcissus japonicus, rutilo flore. Corn. canad. 157. t. 158. Rudb. elys. 2. p. 23. f. 14.
⑧p. 294
Bulbocodium vernum.
Colchicum vernum hispanicum. Bauh. pin.
69. Rudb. elys. 2. p. 128. f. 2.
⑨p. 294
Bulbocodium serotinum.
Pseudo-Narcissus gramineo folio. Bauh. pin. 51. prodr. 27. Rudb. elys. 2. p. 64. f. 9.
⑩p. 295
Allium Ampeloprasum.
Allium sphærico capite, folio latiore s. Scorodoprasum alterum. Bauh. pin. 74. Rudb. elys. 2. p. 151. * ⇒ f. 8.
⑪p. 297
Allium Scorodoprasum.
Allium montanum bicorne latifolium,
flore dilute purpurascente. Bauh. pin. 74. Rudb.
elys. 2. p. 155. * ⇒ f. 1.
⑫p. 297
Allium sphærocephalon.
Allium montanum, capite rotundo. Bauh. pin. 75. Rudb. elys. 1. p. 157. f. 7. ⇒ Rudb. elys. 2. p. 157. f. 7.
⑬p. 298
Allium descendens.
Allium s. Moly latifolium, capite sphærico, flore purpureo. Rudb. elys. 2. p. 160. f. 20.
Moly atropurpureum. Rudb. elys. 2. p. 165. f. 13.
⑭p. 298
Allium moschatum.
Moly moschatum, capillaceo folio. Bauh. pin. 76. prodr. 28. t. 28. Rudb. elys. 2. p. 166. f. 14. * Sauv.
monsp. 10.
⑮p. 306
Tulipa breyniana.
Sisyrinchium, ex phœniceo suaverubente flore, æthiopicum. Breyn. cent. t. 36. Rudb. elys. 2. p. 13. f. 11.
⑯p. 306
Ornithogalum pyrenaicum.
Ornithogalum angustifolium majus,
floribus ex albo virescentibus. Bauh. pin. 70. Rudb. elys. 2. p. 134. f. 3.
⑰p. 307
Ornithogalum pyramidale.
Ornithogalum angustifolium spicatum
maximum. Bauh. pin. 70. Rudb. elys.
2. p. 134. f. 4.
⑱p. 308
Ornithogalum nutans.
Ornithogalum exoticum, magno flore minori innato. Bauh. pin. 70. Rudb. elys. 1. p. 137. f. 12. ⇒ Rudb. elys. 2. p. 137. f. 12.
⑲p. 308
Ornithogalum capense.
Ornithogalo affinis radice tuberosa, cyclaminis folio, flore pallide cæruleo. Breyn. cent. t. 41. Rudb. elys. 1. p. 138. f. 14. ⇒ Rudb. elys. 2. p. 138. f. 14.
⑳p. 307
Ornithogalum canadense.
Ornithogalum luteo-virens indicum. Corn. canad. 160. Rudb. elys. 2. p. 140. f. 7
㉑p. 309
Scilla peruviana.
Hyacinthus indicus bulbosus stellatus.
Bauh. pin. 47. Rudb. elys. 1. p. 37.
f. 1. ⇒ Rudb. elys. 2. p. 37. f. 1.
㉒p. 309
Scilla amœna.
Hyacinthus stellaris cæruleus amœnus. Bauh. pin. 46. Rudb. elys. 2. p. 34. f. 7.
㉓p.
316
Polianthes tuberosa.
Hyacinthus indicus tuberosus, flore
narcissi. Bauh. pin. 47. Rudb. elys.
2. p. 39. f. 4.
β. Hyacinthus indicus tuberosus, flore
hyacinthi orientalis. Bauh. pin. 47. Rudb.
elys. 2. p. 38. f. 2.
㉔p. 317
Hyacinthus amethystinus.
Hyacinthus, oblongo cæruleo flore, minor. Bauh. pin. 44. Rudb. elys. 2. p. 27. f. 8.
㉕p.
328
Juncus triglumis.
Juncus exiguus montanus mucrone carens.
Bauh. pin. 12. prodr. 22. theatr. 183. Rudb.
elys. 1. p. 103. f. 8.
㉖p.
338
Scheuchzeria palustris.
Juncus floridus minor. Bauh. pin. 12.
prodr. 43. theatr. 190. Rudb. elys.
1. p. 110. f. 2.
植物図出典: Plantillustrations.com より転写