2023年2月13日月曜日

ガーンジー・リリー (9) トゥルヌフォール, J. P. Tournefort Lilionarcissus “Institutiones rei herbariae”-3,参照文献 (2)

Nerine sarniensis   

  フランスの植物学者ジョゼフ・ピトン・ド・トゥルヌフォール(Joseph Pitton de Tournefort, 1656 1708)は,リンネに先駆けて花の形を基準にした植物分類法を考案したことで知られる.彼の主著『基礎植物学』には,“Lilionarcissus” というグループが作られ,そこにはモリソンを引用して,ネリネ・サルニエンシス(ガーンジー・リリー)が, Lilionarcissus Japonicus, rutilo floreという名で記載されている.

 その増補改訂ラテン語版『植物学指針』(Institutiones rei herbariae(1700)では,記載植物種の数を増やすとともに,CLASSIS(綱), SECTIO(節),GENUS(属), SPECIES(種)の体系を継続した.これがその後の植物分類の基本の考え方となった.
 この『植物学指針』には,CLASSIS IX. の中に SECTIO V. があり,更に,この SECTIO(節)の中に Lilio-narcissus, Lis-Narcisse GENUS I として記載されている.その特徴と図,及び21種と 1664 年版より大幅に増えた種(species)がこの GENUS(属)に属すると,参照文献と共に記されている.参照されている文献は,クルシウス,モリソンの他14点に渡り,幾つかの記載種は同一のものとされているが,名称は新たにトゥルヌフォールが付けたものもあり,原記載のままのものもある.そこにはモリソンと,更にコルーヌを参照して,ネリネ・サルニエンシス(ガーンジー・リリー)が, Lilionarcissus Japonicus, rutilo flore”と“Narcissus Japonicus, rutilo flore,”という原記載の名で記載されている.(前々記事 参照)

ここの “Lilio-narcissus” に参照された13の文献の,著者と検索しやすい名称と対比させたリストを,著作の刊行年順に示し,各文献の著者の簡単な紹介と共に,見出した該当ページの図を,二記事に渡って載せる.それぞれの種名は,トゥルヌフォールの書における名称と,各文献における名称(イタリック体)で示す.(承前)

参照文献の略称と.文献名を著者と検索しやすい名称と対比させたリストを,著作の刊行年順に示す.見出した各文献の該当ページの図を,著者の簡単な紹介と共に載せる.①~⑧は前記事に掲載した.本記事では⑨~⑪について記載し,⑫~⑭は次記事に掲載予定.

Clus. Hist.: Charles Clusius de l'Ecluse “Rariorum Plantarum Historia” (1601) 「稀産植物誌」
SuvertEmanuel Suvert, “Emanuelis Suvertii Florilegium.” (1612) 「花譜」
EystBasilius Besler ”Hortus Eystettensis.” (1613) 「アイヒシュタットの庭」
C. B. Pin.Caspari Bauhini “Pinax Theari Botanici” (1623. & 1671.) 「植物の劇場総覧」
Park. Par,John Parkinson “Paradisi in Sole Paradisus Terrestris” (1629) 「太陽の庭・地上の楽園」
Ferr. Flor.Giovanni Battista Ferrari ”Ferrarius de Florum Cultura. Joannis Baptistæ Ferrarii, Senensis” (1633)
Corn.: Jacques Philippe Cornut “Canadensium plantarum” (1635) 「カナダ植物誌」
J. B.Johann Bauhin ”Historia plantarum universalis - - ” (1650) 「一般植物誌」

Du Tertre: R. P. Du Tertre “Historia naturalis Insularum Gallo Americanarum: Histoire générale & naturelle des Antilles habitées par les François.”  (1667)「フランス領アンティル諸島の人文及び自然史」
Lilio-Narcissus polyanthos, flore incarnato, fundo ex luteo albesccnte. Lys rouge du Tertre. 110.
Mor. Hist. Oxon.Robert Morison “Plantarum Historiæ Universalis Oxoniensisda” (1680) 「オックスフォード大学植物史」
Lilio-Narcissus Jacobæus, lactifolius, Indicus, rubro flore Mor. Hist. Oxon. Part. 2. 366. Narcissus Indicus latifotius, rubro flore J. B. 2. 609. Narcissus latifolius, Indicus, rubro flore Clus Hist. 157
Lilio-Narcissus Indicus, saturato colore purpurascens Mor. Hist. Oxon, Part. 2. 367. Narcissus Indicus, Litiaceus, saturo colore purpurascens Ferr, Flor. 119.
Lilio-Narcissus Indicus, maximus, sphæricus, floribus plurimis, rubris, Liliaceis Mor. Hist. Oxon. Part. 2. 368. Narcissus Indicus, flore Liliaceo. Sphæricus Ferr. Flor. 129.
Lilio-Narcissus Japonicus, rutilo flore Mor. Hist. Oxon. Part. 2. 367, Narcissus Japonicus, rutilo flore, Corn. 158.
Lilio-Narcissus Indicus, pumilus, polyanthos Mor. Hist. Oxon, Part. 2. 368. Narcissus Indicus, pumillus, polyanthos Corn. 154.
Lilio-Narcissus Indicus, pumilus, monanthos, albus Mor. Hist. Oxon. Part, 2, 366, Narcissus Virgneus Park. Par. 86.
H. L. Bat. : Paulo Hermanno ”Horti Academici Lugduno Batavi Catalogus” (1687)
Lilio-Narcissus Africanus, pumilus, polyanthos. Lilium Africanum, humile, longissimis foliis, polyanthos, saturato colore purpurascens H. L. Bat. App, & Par. Bat.
Lilio-Narcissus polyanthos, flore incarnato, fundo ex luteo albescente Sloane Cat. Plant. Jam. 115. Lilium Americannum, puniceo flore Belldona dictum H. L. Bat. & Par. Bat. Lys rouge du Tertre. 110.

H. Amstel.: Johannes Commelin, “Horti medici amstelodamensis rariorum tam Orientalis- -“ (1689) 「アムステルダム薬草園稀少植物図誌」
Pluk. Phytog. : Leonard Plukenet “Phytographia Sive Stirpium - - ” (1691)  「薬草誌」
Sloane: Hans SloanCatalogus Plantaum Insulae Jamaicae” (1696) 「ジャマイカ島植物目録」

ジャン゠バティスト・デュ・テルトル(Jean-Baptiste Du Tertre, 1610 - 1687)は,フランスのドミニコ会の修道士で植物学者である.カレーで生まれ,1633 年にオランダ軍に入隊し,マーストリヒトの本部で働いた.その後,ドミニコ修道会に参加し,そこで彼のファースト・ネームのジャン・バティストを与えられた.1640年,宣教師としてアンティル諸島に派遣され,3 回,通算 6 年間をフランス領カリブ海小アンティル諸島で過ごし,1658年にフランスに戻った.彼は,アンティル諸島の先住民族,動物,植物界について複数の博物誌を著した.


彼の著作
Historia naturalis Insularum Gallo Americanarum: Histoire générale & naturelle des Antilles habitées par les François.”  (1667) には,

De deux sortes de fleurs que nos habitans appellent
lys. De l'herbe au musc Du violier,
& du Pauot.

§. XIII.

IL croist en plusieurs endroits de cette Isle deux fortes de
lys, un blanc , & un orangé. Pour ce qui regarde le lys
blanc, quoy qu’il ait l’oignon & la fuëille, semblable aux lys
de France; il n’a jamais passè dans mon esprit que pour le ve-
ritable Narcisse de Constantinople, de Mathiole, dont les
fuëilles sont toutes semblables ; l’oignon pousse au milieu
de ses fuëilles une tige verte , creuse , & haute d’un pied &
demy, chargée de cinq ou six petites fleurs blanches , lon-
guettes, fort délicates, & qui jusqu’au haut de la fleur ont as-
sez de rapport, avec celles de nos Narcisses ; mais la coupe
ou tuyau du milieu, qui est environné de cinq petites fuëil-
les , se divise en pareil nombre d’autres , fort estroices & lon-
gues comme le doigt. Du milieu de ces fleurs, dont l’odeur
n’est pas moins suave que celle delà Tubereuse, fortét quell-
quespetits filets blancs, longs comme le doigt, & qui ont de
petites languettes jaunes. Ce que nous appellons lys rouge
dans les Isles , est encore une autre espece de Narcisse, qüi a
l’oignon, les fuëillcs & la tige presque toute semblable, il
pote au haut de sa tige cinq ou six belles fleurs comme des
petites tulipes de couleur orangé, pâle, à fond blanc par de-
dans; les fuëills de celuy -cy sont beaucoup plus minces &
plus délicates que celles de nos tulipes ; ils ont cinq petits fi-
lets à languettes jaunes, mais ils n’ontpoint de bouton, com-
me la tulipe ; cette fleur eft fort belle , mais elle n’a point
d’odeur.
 とあり,この赤い百合(lys rouge)が記述から Lilio-Narcissus polyanthos, flore incarnato, fundo ex luteo albescente と考定された.

⑩ロバート・モリソン(Robert Morison, 1620 - 1683)は英国の植物学者でオックスフォード大学の初代植物学教授.「オックスフォード大学植物史」を著した.この書には,ガーンジー・リリーが.Lilio-Narcissus Japonicus, rutilo flore の名で記載された.詳しくは,既記事.http://hanamoriyashiki.blogspot.com/2022/12/5-r-morison-plantarum-histori.html を参照の事.

Lilio-Narcissus Jacobæus, lactifolius, Indicus, rubro flore Mor. Hist. Oxon. Part. 2. 366.
Lilio-Narcissus Indicus, saturato colore purpurascens Mor. Hist. Oxon, Part. 2. 367..
Lilio-Narcissus Indicus, maximus, sphæricus, floribus plurimis, rubris, Liliaceis Mor. Hist. Oxon. Part. 2. 368.
Lilio-Narcissus Japonicus, rutilo flore Mor. Hist. Oxon. Part. 2. 367.
Lilio-Narcissus Indicus, pumilus, polyanthos Mor. Hist. Oxon, Part. 2. 368.
Lilio-Narcissus Indicus, pumilus, monanthos, albus Mor. Hist. Oxon. Part, 2, 366.

H. L. Bat. : Paulo Hermanno ”Horti Academici Lugduno Batavi Catalogus” (1687)
パウル・ヘルマン(Paul Hermann, 1646 - 1695)は,ドイツ生まれの医師,植物学者で,15年の間,ライデン植物園(Hortus Botanicus Leiden)の園長を務めた.
ハレ・アン・デア・ザーレ(Halle an der Saale)に生まれた.イタリアのパドヴァ(Padova)の医学校を卒業した後,オランダ東インド会社に雇われ,セイロンに派遣され,東インド会社所属の船医を務めた.1672年から1677年までその職を務め,その間セイロンの植物,生物を集めた.その後ライデンで働き,1679年にライデン大学の植物学の教授となった.ライデン大学に当時,ヨーロッパで最良の植物園を設立した.著書にライデン大学植物園の植物について記述した “Horti Academici Lugduno-Batavi Catalogus” (1687) ,及びヘルマンの死の3年後 1690 年に英国のウィリアム・シェラード(William Sherard, 1659 - 1728)によって編集され,出版された "Paradisus batavus" がある.シェラードはさらにヘルマンのセイロンの植物に関する原稿をあつめ "Musaeum Zeylanicum" として1717年に出版した.ヘルマンのセイロンの植物の標本は,リンネが "Flora Zeylanica"1747)と "Species Plantarum"1753)を著す時に参考にされ,リンネの著書では "Hermann herb." と表記された.ヘルマンの標本はその後,多くの人々の所有を経て,後にジョセフ・バンクスが購入し,現在はロンドン自然史博物館で保存されている.リンネはヘルマンの植物画家としての技術を賞賛した.

H. L. Bat. : Paulo Hermanno ”Horti Academici Lugduno Batavi Catalogus” (1687)

Lilio-Narcissus Africanus, pumilus, polyanthos. Lilium Africanum, humile, longissimis foliis, polyanthos, saturato colore purpurascens H. L. Bat. App, & Par. Bat.
Lilio-Narcissus polyanthos, flore incarnato, fundo ex luteo albescente. Lilium Americannum, puniceo flore Belldona dictum H. L. Bat. & Par. Bat



LILIUM Americanum puniceo flore, Bella Donna dictum
  Ex radice bulbacea rotunda, Tulipa duplo majore, foris membrana fulvescente tecta & aliquot fibris ad basin donata, prodeunt folia viridia, Narcissinis forma & substantiæ lentore similia, latitudine unciali & sesquinciali quæ elapso flore in longitudinem dodrantalem extenduntur. Inter quæ non medius, sed relictis ad latera foliis, nudus & liber erumpit scapus pedalis, glaber, rotundus calamo scriptorio crassior, sensim gracilescens, è cujus thexa membranacea bivalvi prorumpunt flores terni, quaterni aut plures, sex petalis constructi, ex principio angusto fistuloso oblongo oriundi, eleganter punicei, marginibus & umbone pallidulis, Asfodeli liliacei floribus similes sed majores, quorum medium occupat stylus nutritivus & sex stamina concoloria incurvata, apicibus lubeis coronata.
   Ex insulis Caribæis provenit, unde ad nos delatum, flores protulit, quibus evanidis semine viduum emarcuit. Quod tamen coeteris sui generis proculdubiò simile, nobis vero hactenus nondum visum.

LILIUM Africanum humile longissimis foliis polyanthos, saturato colore purpurascens. H.L.B. in App.
 
Pulcherrimum & gratum oculis atque naribus est Lilium hoc Africanum, quod à Narcisso pumilo Indico polyantho Cornuti non multùm differt, quamquam ad Lilii potiùs quàm ad Narcissi familiam pertinere videatur. Bulbum fert carnosum, rotundum, amplum, ex quo prodeunt folia prolixa, lata, narcissini similia, flexuosa; Caulis spithamo vix altior sustinetquinque & aliquando decem flores, quasi in umbella dispositos, è vagina membranacea bivalvi produentes, qui colore saturatè purpurascente, quæ Lilium Africanum humile longissimis foliis polyanthos diluto colore purpurascente H.L.B.
 
Differt à Narcisso Indico pumilo polyantho Cornuti, foliis (quæ in illo palmum longa, pollicem lata sunt) latioribus & multò longioribus; caule altiori, & floribus paucioribus, 19. vel 20. numerat Cornutus, cum rariùs dimidia pars in hac specie observetur.


0 件のコメント: